Koperen blaasinstrumenten

Koper, brass of messing

Koperen blaasinstrumenten zijn tegenwoordig veelal gemaakt van messing, een legering waarin koper is verwerkt. De Engelse vertaling van messing is brass, dat is dan ook een aanduiding die je vaak tegen komt. Het materiaal is dan ook niet bepalend voor deze groep. De gemeenschappelijke factor is de manier waarop de toon wordt gevormd. Bij alle koperinstrumenten wordt dit gedaan door de lippen te spannen en op een trechtervormig mondstuk te plaatsen. Door vervolgens lucht tussen de lippen door te blazen, ontstaan er trillingen die door het instrument in klank worden omgezet. Het variëren met de lipspanning levert een hogere of een lagere toon. Deze manier van toonvorming is essentieel voor de indeling van koperen blaasinstrumenten. Saxofoons zijn bijvoorbeeld ook gemaakt van messing, maar ze blazen via een riet en worden daarom tot de categorie houtblazers gerekend.

Scherp koper versus zacht koper

Binnen de instrumentgroep kan er een indeling worden gemaakt tussen scherp koper en zacht koper. Dit verwijst naar de klankkleur die een instrument heeft. Bepalend hierin is de manier waarop het is vormgegeven, ook wel de boring genoemd. Alle koperen blaasinstrument bestaan uit een lange buis met bochten, uitlopend in een beker. Scherp koper heeft een scherpe, heldere klank en dit komt doordat de buis cilindrisch van vorm is. Dat betekent dat vanaf het mondstuk tot aan de beker de buis dezelfde diameter heeft en pas bij de beker breder wordt. Voorbeelden hiervan zijn de trompet en trombone. Het zachte koper heeft daarentegen een zachte, warme klank omdat de buis conisch is. Deze buizen worden over de hele lengte van de buis steeds wijder, eigenlijk dus een hele lange kegelvorm. De bugel en het euphonium hebben bijvoorbeeld deze vorm. Vanwege het warmere geluid speelt het zacht koper vaker de melodiepartijen, terwijl het scherp koper veelal begeleidt. Sommige instrumenten hebben zowel cilindrische als conische elementen, zoals de cornet en hoorn. Deze groep wordt kan dan ook op alle fronten worden ingezet. Zo geeft elk instrument een eigen klankkleur, maar dit is natuurlijk ook afhankelijk van de hoogte.

Klein koper versus groot koper

Een tweede indeling die vaak gemaakt wordt is klein koper tegenover groot koper. En zo zijn we dan ook aanbeland bij de titel van dit blog. Onder klein koper verstaan we precies zoals je zou verwachten, de kleinere koperinstrumenten. Dit betekent dat de lengte van de buis korter is dan bij het groot koper. Nu geldt hoe langer de buis, hoe groter het instrument en hoe lager de klank. Er zijn drie groepen te onderscheiden: het klein koper, het groot koper en een middengroep. In onderstaand overzicht worden de meest voorkomende instrumenten in deze groepen kort besproken.